Interview: Luc Nuyens

Tekst: Lies Van Lierde

Vloek! speelt zich af rond de keukentafel van een gezin. De tekst komt van Sam Sheppard, de bewerking van de Roovers. De vader drinkt zich dagelijks lam en heeft overal schulden. De moeder droomt ervan weg te kunnen gaan naar een exotisch oord. De rebelse dochter wil garagist worden ergens op een verlaten plek in het zuiden. De zoon dagdroomt en probeert ondanks alles de familie bij elkaar te houden. Luc Nuyens van de Roovers is vriend aan huis, hij heeft zelfs enkel bijenkasten op het dak van Westrand staan. 

Luc, jij bent één van de vaste kernspelers van de Roovers, die binnenkort in Westrand te gast is met de voorstelling VLOEK!. Hiervoor hebben jullie jullie gebaseerd op een moderne klassieker van Sam Shepard. Wat was hiervoor de aanleiding? 

Wij zijn een structureel gezelschap. Wij lezen heel veel teksten, de kern van onze werking is teksttheater. Dit is een tekst die al tien jaar op onze bureau lag, maar die omdat hij zo Amerikaans is, nooit echt werd opgepikt. Wij hebben hier immers nog een sociaal vangnet, dat er in Amerika niet is. De neergang van de middenklasse naar een situatie, waarbij mensen niets meer hebben is in Amerika nog iets pregnanter dan hier, maar dat neemt niet weg dat door de huidige crisis ook veel mensen hier beseffen dat we hier allemaal slachtoffer van kunnen worden. Wij zitten momenteel allemaal met dergelijke vragen. Zo horen we dat de vraag bij voedselbanken enorm is gestegen. Daarom dachten we dat het nu het ideale moment is om dit stuk op te pakken.

En waarover gaat het stuk? 

Het heeft de allures van een Griekse tragedie, terwijl het gaat om een gezin met een moeder die voor alles moet opdraven, een afwezige vader en twee kinderen die opgezadeld worden met de problemen van hun ouders en niet weten hoe hiermee om te gaan. Dat zijn actuele, universele thema’s. Wij hebben in de bewerking alle duidelijke linken naar de ‘couleur locale’ van Amerika er uit gehaald en hebben het terug gebracht naar de universele thema’s.

Hierdoor wordt het ook voor mensen hier een relevant verhaal. 

Ja, het gaat daar over auto’s en over gigantische afstanden, waardoor je heel erg het gevoel krijgt dat het om Amerika gaat. Wij hebben dat vertaald naar hier, naar een middenklasse gezin, waardoor het iets wordt dat over ons eigen leven zou kunnen gaan.

Hoe dicht zijn jullie nog bij de oorspronkelijke tekst gebleven? Kan je zeggen dat jullie er een volledige eigen bewerking van hebben gemaakt? 

Wij hebben er een volledig eigen bewerking van gemaakt, maar het blijft nog steeds een stuk van Shepard. Hij schreef dit op een zeer uitgesponnen manier. Als wij nu een vader tegenover een zoon zetten, kunnen wij dit op een bondige manier duidelijk maken. Wij kunnen op een zeer gebalde manier dezelfde verhoudingen schetsen en zeggen wat er moet gezegd worden met veel minder middelen, ook dat is crisis!

Wij worden als teksttheatergezelschap beschouwd als de paria’s. Wie doet dat nog? Er zijn nog weinig mensen geïnteresseerd in tekst. Wij doen pogingen om de waarde van de tekst naar boven te halen. Dit is ook een soort gevecht tegen de vervlakking, zonder dat ik wil dat dit pretentieus klinkt.

Kan je nog even de situatie schetsen zonder hier al veel te spoilen? 

Het gaat om een situatie waarbij de vader afwezig is. Bij hem is dat omdat hij een oorlogstrauma heeft meegemaakt, maar dat hebben we ook weggelaten. Het gaat eerder om het gegeven dat mensen het soms gedurende een periode niet meer zien zitten. Dit kan gebeuren om heel diverse redenen. Soms lukt het niet meer om te functioneren zoals de maatschappij het van hen verwacht en geven mensen aan dat het niet meer gaat. Als ze daarbij nog schulden hebben, dan is het afglijden heel nabij, zo kan erfelijke belasting dit ook nog versterken. Het begint bij wat de oorzaken kunnen zijn, wat dat als gevolg kan hebben en hoe dat van generatie op generatie kan over gaan.

Hoe iedereen ook probeert hier uit te geraken. Het is een soort huit clos, waarbij mensen allemaal in een situatie vast zitten en een manier zoeken om hier uit los te breken.

Jullie hebben er voor gekozen om de muzikanten echt aanwezig te maken. 

Dat is voortgekomen uit een filmpje dat we zagen van Bjorn Eriksson, die van zijn gezin een filmpje maakte tijdens de lockdown op een zonnige dag. Je zag hierin zijn gezin, waarbij iedereen af en toe een plaatje oplegt. Dat is een ontzettend rustig tafereeltje met muziek eronder. De muziek suggereerde de grootste tragedies, terwijl er eigenlijk niets aan de hand was, ze zaten gewoon thuis tijdens de lockdown. Dit heeft ons heel erg geïnspireerd: zelfs al sta je gewoon bij iemand en je zet daar dramatische muziek onder, dan maak je er zelf je verhaal bij. Wij hebben reeds eerder met Bjorn samengewerkt en nu blijkt ook dat hij heel erg geïnspireerd wordt door werken van Sam Shepard. Het is dus geen toeval dat wij hier samenkomen.

Er zijn twee muzikanten die afwisselen heb ik begrepen? 

Dat komt omdat Bjorn heel veel bezet is. We werkten al eerder ook met Elko Blijwaart dus was de stap klein om ook met hem te werken. Zij zitten dus allebei al in ‘onze familie’ Ze zullen elkaar aanvullen, afwisselen, …

Vermits de première in Westrand is, hebben we de luxe dat ze die avond hoogstwaarschijnlijk allebei op scène zullen staan. De Roovers zijn als gezelschap gekend om zonder regisseur te werken maar het stuk laten groeien vanuit de acteurs. Deze keer werken jullie niet met de vaste kern? 

Nee, het zijn er drie van de vaste kern namelijk Sarah, Sophie en ik omdat Robbie momenteel bij Stan zit, hebben we Michaël Vergauwen aangesproken die al verschillende keren met ons heeft samengewerkt. Het blijft dus wel gaan om dezelfde collectieve werking zoals we gewend zijn.

Hoe pakken jullie dat aan? 

Deze keer hebben we Koen Tachelet als internationaal erkend dramaturg aangesproken en dat was een  ongelofelijke leuke werkervaring. Die begrijpt zo goed de kunst van het bewerken. Zo voeren we gesprekken over waar we naartoe willen en dwingt hij ons om verder te gaan en duidelijker te kiezen. Daarna stellen wij weer wat dingen voor, enzoverder. Een zeer fijne wisselwerking. Eens de tekst klaar is en we weten wat we met deze tekst willen vertellen, dan kunnen we op! Wij zijn gisteren begonnen met de eerste scène en voor we het wisten zaten we op het einde van het tweede bedrijf.

Het creatief proces gebeurt vooral tijdens de bewerking van de tekst. Daar stellen jullie de vraag wat willen we waarom vertellen? 

Inderdaad, hoe het er dan gaat uitzien is de volgende stap. Daar stellen we ons ook de vraag, hoe ver we hier nu mee kunnen gaan. Dan hebben we een soort vorm, we zien het als een reconstructie van dat gezin, alsof je dia’s bekijkt van dat gezin. Het lijkt dat je vanuit vage herinneringsbeelden terugkijkt om die op te roepen en mee aan de slag te gaan.

We zijn benieuwd van het resultaat. Veel plezier met de repetities.